Καρκίνος του Δέρματος: Μπορούμε να προστατευτούμε!

 Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου οργανισμού. Σ’ ένα μεσήλικα η έκταση του είναι ίση με 1,5- 2 τετραγωνικά μέτρα. Το πάχος του δέρματος  δεν είναι σ’ όλα τα σημεία ίδιο. Είναι λεπτότερο στα βλέφαρα και παχύτερο στις παλάμες και στις πατούσες.

Το δέρμα αποτελείται από τρείς στιβάδες: την επιδερμίδα, το χόριο και το υποδόριο λίπος. H επιδερμίδα με τη σειρά της αποτελείται από δύο στρώματα, ένα επιφανειακό (κερατίνη στιβάδα), που αποτελείται από νεκρωμένα κύτταρα που συνεχώς αποπίπτουν από το σώμα, και ένα εν τω βάθει ( βασική στιβάδα), με ζωντανά κύτταρα που συνεχώς πολλαπλασιάζονται και ανεβαίνουν προς την επιφάνεια. Στη βασική στιβάδα βρίσκονται και ορισμένα ειδικά κύτταρα, , τα μελανοκύτταρα, που παράγουν μία μαύρη χρωστική, τη μελανίνη.

Σ’ αυτήν οφείλεται το μαύρισμα το δέρματος μας. H παραγωγή αυτής της χρωστικής είναι ευθέως ανάλογη με την ποσότητα υπεριώδους ακτινοβολίας που δέχεται το δέρμα. Πιό εξειδικευμένα, η UVB διεγείρει τα μελανοκύτταρα να παράγουν μελανίνη, που αρχικά έχει πιό ανοικτό χρώμα και στη συνέχεια με την επίδραση της UVA στα πιο εξωτερικά στρώματα του δέρματος το χρώμα γίνεται πιο σκούρο. Το μαύρισμα μ’ άλλα λόγια είναι αποτέλεσμα της συνδυασμένης δράσης των δύο αυτών ειδών της υπεριώδους ακτινοβολίας.

O ρόλος της μελανίνης είναι να προστατεύει τα κύτταρα του δέρματος από τη βλαπτική επίδραση αυτών των ακτίνων, με άλλα λόγια λειτουργεί ως φυσικό «αντηλιακό». 

Kαθώς τα νεκρωμένα κύτταρα που αποτελούν την κερατίνη στιβάδα πέφτουν συνεχώς από το σώμα, δίνοντας τη θέση τους  στα νέα κύτταρα που συνεχώς παράγονται στη βασική στιβάδα, το μαύρισμα που είχε δημιουργηθεί με την ηλιοθεραπεία στις διακοπές, υποχωρεί με τις πρώτες ημέρες στη δουλειά, που η επίδραση του ήλιου στο δέρμα έχει μειωθεί σημαντικά και η ποσότητα της μελανίνης που παράγεται στα νέα κύτταρα είναι χαμηλή.

Όλοι οι άνθρωποι της γής έχουν τον ίδιο αριθμό μελανοκυττάρων στο δέρμα τους. Είναι, όμως, γεγονός ότι το χρώμα του δέρματος διαφέρει από άτομο σε άτομο και από φυλή σε φυλή. Αυτό οφείλεται στη διαφορετική ικανότητα των μελανοκυττάρων να παράγουν μελανίνη.  Ακόμα και οι μαύροι δεν έχουν περισσότερα μελανόκυτταρα από τους λευκούς. H διαφορά του χρώματος τους είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα της συνεχούς παραγωγής μεγάλης ποσότητας μελανίνης από τα μελανοκύτταρα. Mε την πάροδο χιλιάδων χρόνων η έκκριση μελανίνης στους κατοίκους της Αφρικής αυτονομήθηκε και έγινε πλέον κληρονομικό χαρακτηριστικό. ( H σχέση επίδρασης του ήλιου και κληρονομικής εξέλιξης των χαρακτηριστικών φαίνεται και από το γεγονός ότι οι παλάμες και οι πατούσες, που είναι δύο σημεία χωρίς μεγάλη έκθεση στον ήλιο, έχουν λευκό χρώμα και στους μαύρους). Eκτιμάται ότι η διαφοροποίηση του χρώματος στις διάφορες φυλές  άρχισε πριν από 200.000 χρόνια, όταν κάποιοι από τους προγόνους μας έφυγαν από την Aφρική και εγκαταστάθηκαν σε πιο σκιερές (κρύες) περιοχές. Εκεί δεν υπήρχε το έντονο και συνεχές ερέθισμα από τον ήλιο και τα μελανοκύτταρα έχασαν σταδιακά την ικανότητα  να παράγουν μεγάλες ποσότητες μελανίνης. Mια άλλη εξήγηση για τον αποχρωματισμό του δέρματος των λαών που ζουν σε κρύες περιοχές είναι ότι μ’ αυτό τον τρόπο  διευκολύνθηκε η σύνθεση της βιταμίνης D, που απαιτεί την επίδραση του ήλιου στο δέρμα.  Kαθώς  ο χρόνος επίδρασης  είναι σαφώς πιο περιορισμένος στις βόρειες περιοχές, η  λιγότερη μελανίνη επιτρέπει να δράσει ταχύτερα ο ήλιος και να γίνει πιό γρήγορα η σύνθεση της βιταμίνης.

Σε σχέση με τη δυνατότητα μαυρίσματος και την ευαισθησία να υποστεί ηλιακό έγκαυμα το δέρμα των ανθρώπων διακρίνεται σε έξι τύπους: 

• Δέρμα τύπου I: πάντοτε καίγεται – ποτέ δεν μαυρίζει.
• Δέρμα τύπου II: πάντοτε καίγεται – μερικές φορές μαυρίζει.
• Δέρμα τύπου III: μερικές φορές καίγεται – πάντοτε μαυρίζει.
• Δέρμα τύπου IV: ποτέ δεν καίγεται – πάντοτε μαυρίζει.

(Οι τύποι V και VI περιγράφουν χαρακτηριστικά φυλών, που δεν μας αφορούν).

ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

Σε μηχανικούς παράγοντες

Επανειλημμένοι τραυματισμοί στο ίδιο σημείο [ π.χ. στο πρόσωπο ή αλλού που έχουν προηγηθεί και υπάρχουν παλιές ουλές, όπως παλιά εγκαύματα, είναι δυνατόν όταν η εξέλκωση από τον τραυματισμό χρονίσει να εξελιχθεί σε καρκίνωμα. 

Σε χημικούς παράγοντες

Όταν χημικές ουσίες οι οποίες ερχονται σε μακροχρόνια επαφή με το δέρμα προκαλέσουν λύση της συνέχειας του δέρματος είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε τοπική γένεση καρκινώματος.

Στην ηλιακή ακτινοβολία ιονίζουσα και υπεριώδη

Είναι γνωστή πλέον κι έχει αποδειχτεί από πολλούς ερευνητές ότι η υπεριώδης ακτινοβολία η οποία παρατηρείται αυξημένη τα τελευταία χρόνια λόγω μεγεθύνσεως της τρύπας του όζοντος. Το όζον δρα προστατευτικά στο δέρμα διότι συγκρατεί την υπεριώδη ακτινοβολία. Επομένως επί ελαττώσεως τούτου αυξάνεται η ακτινοβολία αυτή κατακόρυφα και προκαλείται λύσις της συνέχειας του δέρματος και τοπική δυσπλασία ή υπερπλασία με κερατινοποίηση.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι η καλοκαιρινή ηλιοθεραπεία και μάλιστα όχι τις μεσημβρινές ώρες δεν προκαλεί καρκίνο του δέρματος. Σκοπίμος όμως θεωρείται η μη υπερβολική έκθεση στον ήλιο και η αποφυγή των ηλιακών εγκαυμάτων.

Προσοχή στα παιδιά και προπαντός κατά τη βρεφική ηλικία που το δέρμα είναι πολύ ευαίσθητο και ευπαθές.

Στο χρώμα που έχει το δέρμα

Δέρματα ξανθά, άσπρα και ξηρά είναι πιο ευπαθή από αυτά που έχουν σκούρο δέρμα. Μην “τηγανίζετε” το δέρμα σας στον ήλιο. Μόνο κακό σας κάνει.

ΠΩΣ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ;

Υπό τη μορφή ενός μικρού και σκληρού ογκιδίου που δεν πονάει και με την πάροδο του χρόνου γίνεται δυσκίνητο. Είναι δυνατόν να συνοδεύεται από ελαφριά φαγούρα και αλλαγή του χρώματος εν συγκρίσει προς το διπλανό φυσιολογικό.

Υπό μορφή μιας μικρής πληγής η οποία προκλήθηκε από κάποιο τραυματισμό αλλά και αυτομάτως που συνοδεύεται από φαγούρα και μικρή αιμορραγία. Προοδευτικά μεγαλώνει, δεν επουλώνεται μετά συνήθη φαρμακευτικά μέσα και χρονίζει.

Μια ελιά του δέρματος, καφέ, μαύρη ή κρεατώδης που δεν δημιουργεί προβλήματα, μπορεί να παραμείνει εφ’ όρου ζωής. Εάν όμως τραυματιστεί επανειλημμένα και μεγαλώνει ασύμμετρα ή αλλάζει χρώμα [γίνεται μαυριδερή] τότε πρέπει να μας βάλει σε ανησυχία και να καταφύγουμε στον αρμόδιο γιατρό ή κέντρο [Ογκολογικό]. Εδώ θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι στο ενημερωτικό αυτό φυλλάδιο δεν αναφερόμαστε στο μελάνωμα που είναι μια άλλη κατηγορία όγκων του δέρματος πολύ σοβαρότερη.

ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ;

ΝΑΙ. Τα όπλα μας είναι τρία:

Χειρουργική

Ακτινοθεραπεία

Φάρμακα

Τα δύο πρώτα είναι δυνατά όπλα στα χέρια του γιατρού ογκολόγου ή ογκολογικού κέντρου. Το ποσοστό θεραπείας και με τους δύο τρόπους ανέρχεται σύμφωνα με στατιστικές στο 95-100% .

Η φαρμακευτική αγωγή προσφέρει βοήθεια σε συνδυασμό με την χειρουργική και την ακτινοθεραπεία. Η σωστότερη αντιμετώπιση γίνεται σε εξειδικευμένο κέντρο στο οποίο θα πρέπει να προσφεύγει ο ασθενής που παρουσιάζει ύποπτες βλάβες του δέρματος. Πιο δυνατότερα όμως όπλα όπως και για κάθε είδους καρκίνο, είναι η πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση.

ΕΞΕΤΑΣΤΕ ΜΟΝΟΙ ΤΟ ΔΕΡΜΑ ΣΑΣ ΠΡΙN  ΚΑΤΑΦΥΓΕΤΕ ΣΤΟ ΓΙΑΤΡΟ

Ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να οδηγήσει σε παραμόρφωση ή ακόμη και σε θάνατο. Αν όμως αντιμετωπιστεί εγκαίρως είναι σχεδόν πάντα θεραπεύσιμος.

Μία ετήσια εξέταση από τον γιατρό σας σε συνδυασμό με την αυτοεξέταση κάθε τρεις μήνες είναι ο καλύτερος τρόπος για να εντοπίσετε έγκαιρα τα τυχόν σημάδια που προειδοποιούν για τους βασικούς τύπους του καρκίνου του δέρματος:

Α. Το βασυκυτταρικό επιθηλίωμα

Β . Το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα

Γ.  Το κακοήθες μελάνωμα.

Εξετάστε το πρόσωπο σας ειδικά την μύτη, τα χείλη, το στόμα και τα αφτιά εμπρός και πίσω. Χρησιμοποιήστε ένα ή δύο καθρέπτες για να έχετε καθαρή εικόνα.

Εξετάστε πολύ προσεκτικά το τριχωτό της κεφαλής, χρησιμοποιώντας ένα σεσουάρ για να χωρίσετε σωστά τις τούφες των μαλλιών σας και ένα καθρέπτη. Εάν χρειαστεί ζητήστε την βοήθεια κάποιου φίλου ή μέλους της οικογενείας σας.

Δώστε προσοχή στα χέρια, στις παλάμες και στην ράχη του χεριού, ανάμεσα στα δάκτυλα και κάτω από τα νύχια, συνεχίστε μέχρι τους καρπούς ελέγχοντας εσωτερικά και εξωτερικά μέχρι και τα αντιβράχια.

Όρθιοι μπροστά σε ένα ολόσωμο καθρέπτη ξεκινήστε από τους αγκώνες να ανεβαίνετε προς τους ώμους ελέγχοντας όλη την επιφάνεια του μπράτσου – μην ξεχνάτε τις μασχάλες.

Στην συνέχεια επικεντρώστε την προσοχή σας στο λαιμό και στον θώρακα. Οι γυναίκες σηκώστε το στήθος για να δείτε το κάτω μέρος.

Με την πλάτη γυρισμένη σε ένα ολόσωμο καθρέπτη και την βοήθεια ενός μικρότερου ελέγξτε τον αυχένα σας, τους ώμους, το επάνω μέρος της πλάτης και οποιοδήποτε σημείο το οποίο δεν ήταν ορατό στο βήμα.

Εξακολουθήστε με την βοήθεια των δύο καθρεπτών στο κάτω μέρος της πλάτης, τους γλουτούς και τις γάμπες.

Καθισμένοι σε μία καρέκλα ακουμπήστε μπροστά σε ένα σκαμπό το ένα πόδι κάθε φορά με τη βοήθεια του καθρέπτη ελέγξτε προσεκτικά τα γεννητικά όργανα και στην συνέχεια τα πόδια από τους μηρούς ως την κνήμη, τους αστραγάλους, το επάνω μέρος του ποδιού, ανάμεσα από τα δάκτυλα, τις άκρες των δακτύλων και κάτω από τα νύχια. Τέλος στα πέλματα και στις φτέρνες.

Ελευθέριος Η. Τριχίλης 


Ο Δρ. Ελευθέριος Η. Τριχίλης 
είναι Πλαστικός Χειρουργός

Ευάγγελος Φιλόπουλος

Ο Ευάγγελος Φιλόπουλος είναι Χειρουργός, Διευθυντής Κλινικής Μαστού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» και Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, 

Email: efilopoulos@yahoo.gr

Πηγή: http://www.cancer-society.gr