Πώς μιλάμε στους καρκινοπαθείς. Ο ρόλος των φροντιστών

Η διαχείριση των πασχόντων από καρκίνο δεν είναι απλή υπόθεση. Πώς πρέπει να τους φερόμαστε και ποιος είναι ο ρόλος των φροντιστών αναλύονται στο κείμενο που ακολουθεί

 

Ελάχιστοι, που κατά τη συντριπτική πλειοψηφία τους είναι γυναίκες, σκέφτονται πως, σε περίπτωση ασθένειας, τη συμπάθεια και την υποστήριξή τους χρειάζονται και αυτοί που, είτε από συγγενικό δεσμό, είτε από στενή φιλία, θα διαδράμουν μαζί με τον ασθενή όλη την πορεία που μπορεί να ακολουθήσει η εξέλιξη της εκάστοτε νόσου. Είναι οι φροντιστές υγείας, οι ήρωες της διπλανής πόρτας.

 

Όπως εξηγεί ο κύριος Ευάγγελος Φιλόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας και διευθυντής Κλινικής Μαστού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ», ο  καρκίνος μπορεί να ιδωθεί ως μία διαδικασία, που ξεκινά από την στιγμή της διάγνωσης και συνεχίζεται με τις περαιτέρω εξετάσεις που χρειάζονται, τις θεραπείες - που συχνά είναι μακροχρόνιες - την τακτική παρακολούθηση μετά τη θεραπεία, την επιβίωση επί μακρόν (που είναι πολύ συχνή στις ημέρες μας), την εμφάνιση υποτροπής, το νέο κύκλο θεραπειών και, εάν η νόσος είναι ανθεκτική σε αυτές, την περαιτέρω επιδείνωσή της, που οδηγούν στο τελικό της στάδιο.

Κάθε στάδιο της νόσου έχει ιδιαιτερότητες τόσο σε ό,τι αφορά στη σωματική υγεία και ευεξία, όσο και στις ψυχικές ή κοινωνικές επιπτώσεις στον πάσχοντα. Σημαντικό ρόλο για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση του καρκίνου, εκτός από την προσωπικότητα του ασθενή, έχουν και οι οικείοι του και φίλοι του, αυτοί που θα τον φροντίσουν στο δύσκολο βιωματικό ταξίδι της ασθένειας του καρκίνου. Και αν η στήριξη του ασθενούς είναι πρωταρχικός στόχος, σημαντικός παράγοντας για την επίτευξή του είναι η καλή και σωστά δομημένη συμπαράσταση, που θα έχει από τους φροντιστές του. Μία τέτοια ικανότητα στήριξης και φροντίδας δεν είναι ευκολοδιάθετη στους καιρούς μας, αλλά, και αν εκδηλωθεί με ανεπιφύλακτη και πλήρη ετοιμότητα, δε σημαίνει ότι θα είναι η καλύτερη δυνατή. Κανείς δεν είναι εκπαιδευμένος και ελάχιστοι έχουν εμπειρία για το πώς να συμπεριφερθούν στον δικό τους ογκολογικό ασθενή.

Συνήθως η διάγνωση του καρκίνου ανακοινώνεται παρουσία των φροντιστών, που συνοδεύουν τον ασθενή. "Αρκετές φορές ο φροντιστής είναι εκείνος που θα μάθει την "αλήθεια", η οποία, για διάφορους λόγους, δεν λέγεται στον ασθενή. Αυτή η τακτική, όμως, ούτε τον ίδιο τον ασθενή εξυπηρετεί, ούτε τους φροντιστές διευκολύνει. Το βάρος της υποκρισίας για να μην φανερωθεί η αλήθεια είναι στρεσογόνο και υποσκάπτει όλες τις πράξεις συμπαράστασής τους. Επιπλέον είναι αδύνατο ένας μέσης ευφυίας άνθρωπος να μην καταλάβει ότι πάσχει από καρκίνο, ενώ η άγνοια - που μπορεί να είναι και μηχανισμός αντίδρασης του ίδιου του ασθενή - συχνά δεν θα τον βοηθήσει στη σωστή θεραπευτική αγωγή. Επομένως οι φροντιστές θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στην στήριξη του ανθρώπου τους, όχι, όμως, στερώντας του το δικαίωμα να γνωρίζει το πρόβλημα υγείας του" υπογραμμίζει ο κ.Φιλόπουλος.

Στο πρώτο χρονικό διάστημα μετά τη διάγνωση, όπου ο ασθενής διέρχεται από μία σειρά αρνητικών ψυχολογικών καταστάσεων (όπως, για παράδειγμα, αίσθημα τέλους, ενοχής, επίρριψη ευθυνών σε άλλους - συνήθως γιατρούς ή συζύγους - θυμός κ.ά.) η σταθερή, λογική και με αγάπη συζήτηση ή και η σταθερή παρουσία του φροντιστή διευκολύνει την ταχεία ψυχολογική ενδυνάμωση του ασθενούς και ανοίγει το δρόμο της σωστής και αδιατάρακτης προόδου στις θεραπευτικές εφαρμογές. Στις συζητήσεις με τον ασθενή, αυτό που χρειάζεται, είναι να αντιμετωπίζεται έτσι όπως ήταν και πριν και όχι με μία συγκαταβατική συμπεριφορά, που μόνο επιδεινώνει την κατάστασή του.

Όταν οι σωματικές δυνάμεις είναι εξαντλημένες, ιδίως κατά τις θεραπείες ή αμέσως μετά, η συνεχής παροχή των κατάλληλων για κάθε περίπτωση μέτρων ανακούφισης αποτελεί παράγοντα που συμβάλλει καθοριστικά στην καλή και σωστή στήριξη του πάσχοντα. Πολλές φορές το πώς πρέπει να γίνονται αυτές οι παρεμβάσεις αποτελούν αντικείμενο που θα πρέπει να το μάθουν οι φροντιστές είτε από τους γιατρούς, είτε από νοσηλευτές, είτε, τέλος, από τις οργανώσεις που ασχολούνται με τον καρκίνο και διαθέτουν τέτοιους μηχανισμούς*.

Όταν η οξεία φάση της νόσου και των θεραπειών παρέλθει, λέει ο κ.Φιλόπουλος, η ζωή του πάσχοντα επιστρέφει στην ομαλότητα. Η στήριξη από τους φροντιστές, ώστε αυτή η επανένταξη να γίνει το συντομότερο δυνατό, αλλά και με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις, θεωρείται σημαντική βοήθεια. Αλλά και ο κοινωνικός περίγυρος του ασθενή, ιδίως το περιβάλλον εργασίας του, έχει τη δυνατότητα να διευκολύνει την ομαλή και βελτιωμένη παρουσία του επιβιώσαντα στην καθημερινή ζωή του.  

Σ’ όλη τη διαδρομή του καρκίνου, η επανεμφάνισή του και το τελικό στάδιο, είναι οι πιο δύσκολοι σταθμοί. Εδώ χρειάζεται ιδιαίτερα μεγάλο απόθεμα ψυχικών, αλλά και, συχνά, σωματικών, δυνάμεων από τους φροντιστές, ώστε από την μια να στηρίξουν την καταθλιπτική διάθεση του πάσχοντα και από την άλλη να σταθούν δίπλα του στις πιο δύσκολες στιγμές του, νύχτα και μέρα. Σ΄αυτό το στάδιο η ανάγκη να στηριχθούν οι φροντιστές είναι εξαιρετικά μεγάλη. Ανάγκη που, από τη μία απαιτεί μέτρα γενικότερης κοινωνικής εμβέλειας (π.χ. ρυθμίσεις για την παροχή πρόσθετης οικονομικής στήριξης, διευκόλυνση με κατ’ οίκον φροντίδα από εξειδικευμένο προσωπικό), από την άλλη καθιστά την ειδική ψυχολογική υποστήριξη και την παροχή συμβουλών πρακτικής φροντίδας ιδιαίτερα πιεστικές. Τέλος η απώλεια προσφιλούς προσώπου, μετά από μία μάχη, που την έδωσε μαζί με τους δικούς του ανθρώπους είναι συχνά μη εύκολα διαχειρίσιμη. Το πένθος αποτελεί πεδίο εντατικής ψυχολογικής μελέτης και πρακτικών υποστήριξης, που παρέχουν εξειδικευμένοι ψυχολόγοι.

"Σε κάθε περίπτωση στη χώρα μας οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί και το αίσθημα αλληλεγγύης στους δικούς μας ανθρώπους λειτουργούν ως ισχυρά αμορτισέρ, που αποσβένουν τους κραδασμούς του στρες, που προκαλεί το να είσαι φροντιστής ενός πάσχοντα από καρκίνο. Επίσης η θρησκευτικότητα του Έλληνα αποτελεί σημαντικό παράγοντα ενδυνάμωσής του στις δύσκολες στιγμές της ζωής του. Αν συνεχίσει η αποδυνάμωση της οικογένειας, τότε θα πρέπει να υπάρξουν πρωτοβουλίες της Πολιτείας, ώστε να καλύψει το κενό που θα υπάρξει στη φροντίδα ασθενών με καρκίνο (και όχι μόνον)" κατέληξε ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας.

*Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία δημιουργεί ομάδες φροντιστών σε ασθενείς με ίδιες μορφές καρκίνου και είτε με τηλεφωνική επικοινωνία, είτε με επεξηγηματικά φροντιστήρια προσπαθεί να τους διευκολύνει στο έργο τους.

Πηγή: http://healthmag.gr